"Çaykara'da Söz Varlığı-1" adlı inceleme-araştırma betiği okuduğunuzda Çaykara'lının söz dağarcığının büyük oranda Kıpçak-Kuman, Peçenek, Avşar, Karamanoğlu, Altay, Karaçay-Malkar, Oğuz, Tatar vb. Türklerin, Rum ve daha az sayıda Ermeni, Rus, Gürcü söz varlığı ile dolu olduğunu göreceksiniz. Bu değerlerin Çaykara'lıların eğitimdeki başarılarına çok büyük bir katkı yaptığını anlayacaksınız.

Çaykaralının "D" imgesi ile "T" imgesini yazılı ve sözlü anlatımlarda neden karıştırdığını öğreneceksiniz. "halaz", "gorgor", "kudal", "saraho", "çiçen", "avdan", "kalaş", "tütü" "me", "ma" ya da "meh", mah" "katur" "köfün" "kolimp" gibi sözcüklerin baskın bir yabancı ekinin ürünü olmadıklarını; uyutulmuş ya da uyuşturulmuş bir durumda Çaykara halk bilimi deryasında varlıklarını sürdüren Türkçe sözcükler olduklarını göreceksiniz. Çaykara'yı, Çaykara'lıyı daha yakından tanımanız ve anlamanız için bilgileri kaynaklarından mıknatısın demir tozlarını çektiği gibi çekip bölümleme yapıldıktan sonra betiğe yerleştirildiğini, söz varlığının sadece bu bilgilerden oluşmadığını da göreceksiniz.