İlk olarak kullanıldığı on dokuzuncu yüzyıl Avrupasında, komünizm her şeyin ortak mülkiyete tâbi olduğu özgür bir dünyayı hedefleyen bir düşünce olarak ortaya çıkmıştır. Komünizm kavramı Fransız Devriminden yirminci yüzyılın reel sosyalizm deneyimlerine, Cabetnin İkarya adını verdiği ütopyadan Marx ve Engelsin sınıfsız ve sömürüsüz toplum öngörülerine, Leninin ve Maonun devlet ve siyaset kuramı üzerine yazılarından tüm dünyada kurulan çeşitli partilerin adlarına uzanan geniş bir yelpazede çeşitli biçimlerde kullanılmıştır.

Neoliberalizmin yükselişe geçtiği ve Sovyetler Birliğinde çeşitli dönüşümlerin yaşandığı 1980li yıllarda belli bir itibar kaybına uğrayan komünizm kavramı, Berlin Duvarının yıkılması ve dünya üzerindeki çeşitli reel sosyalizm deneyimlerinin sona ermesiyle iyice gözden düşmüş, pek çok düşünür ve siyasetçi sevinçle kavramın ölüm fermanını kaleme almıştır. Komünizm kavramını temel alan siyasi hareketlerin ve rejimlerin başarısızlığı, komünizm fikrinin de başarısızlığı olarak ilan edilmiştir. Solun uzun, karanlık gecesi işte böyle başlamıştır.

Bir İdea Olarak Komünizm, Mart 2009da Londrada, Birbeck İnsani Bilimler Enstitüsü tarafından düzenlenen aynı adlı konferansa sunulan metinlerden oluşuyor. Konferansa katılan ve kitaba katkıda bulunan yazarlar, solun uzun gecesinin sona ermek üzere olduğu fikrinden yola çıkıyor ve bir radikal siyasi ve felsefi idea olarak komünizm ideasının 2000li yılların toplumsal, ekonomik ve siyasi krizlerinin bağlamında halen önem taşıdığını vurguluyor. Yazarlar, çerçevesini Alain Badiounun çizdiği tartışmada, eşitlik, özgürlük, adalet kavramlarını ve bunların komünizm ideası ile bağlantılarını felsefe, siyaset kuramı ve edebiyat eleştirisi gibi çeşitli alanlardan yola çıkarak derinlemesine tahlil ediyor. Kitapta Michael Hardt ve Antonio Negrinin Ortak Varlık üzerine yaptığı çözümlemeler de komünizm ideası sorunsalı temel alınarak incelemeye tâbi tutuluyor.